لِچھ
لِچھ[لکھو]
سرائیکی[لکھو]
- اُوہ مالکانہ حق جیڑھا سولھ ستارھی وِچ اَصل مالک کُوں مِلدا ہِے۔ حقِ مالکانہ (ریاست بہاولپور وِچ)۔
- ملازم دا ملازمت دے صِلے وِچ پیداوار وِچ حِصّہ۔
- حقِ مالکانہ جین٘دی شرح ہر جاء اَنج اَنج ہِے۔
- کاشتکار دی طرفُوں بھوئیں دے مالک کُوں ڈِتّا وںڄݨ آلا کرایہ جیڑھا 1/17 ہون٘دا ہِے اِیکُوں کُجھ علاقیاں وِچ "ادھ سیرا مݨ" وِی آہْدی ہِن۔
- بھوتاری۔
- کُسور۔
- سولھ ستاری۔
تلفّظ[لکھو]
- آئی پی اے / IPA:
گرائمر[لکھو]
- مؤنث۔
اصطلاح[لکھو]
اُردو[لکھو]
- وہ مالکانہ حَق جو سولھ ستارھی میں اصل مالک کو ملتا ہے۔ حق مالکانہ (ریاست بہاولپور میں)۔
- ملازم کا ملازمت کے صِلے میں پیداوار میں حِصّہ۔
- حَقِ مالکانہ جس کی شرح ہر جگہ مختلف ہے۔
- کاشتکار کی طرف سے زمین کے مالک کو دیا جانے والا کرایہ جو 1/17 ہوتا ہے اسے بعض علاقوں میں "ادھ سیرامݨ بھی کہتے ہیں۔
حوالہ[لکھو]
حوالہ[لکھو]
- پہلی وݙی سرائیکی لغت، مؤلف ، محمد سعداللہ خان کھتران ، سرائیکی ایریا سٹڈی سنٹر، بہاء الدین زکریا یونیورسٹی، ملتان ۔ ٢٠١٦ء
MubasherKaleem (ڳالھ مُہاڑ) ١٦:٤٩, ١٧ اپريل ٢٠٢١ (PKT)
آپ ہٹھائیں جوڑا لچھیں تے ہک سرائیکی ضرب المثل تے جناب Tariq Ismail Ahmadaniسئیں سرکار Bilal Buzdarسئیں مرشد Mujahid Jatoiسئیں جہیں مہان مہاندرے اتے صاحب ء علم دوستیں دا علمی و ادبی مکالمہ
طارق اسماعیل احمدانی سئیں[لکھو]
سئیں ڈیرہ غازی خان ضلع وچ "لچھ" محصول دی ہک قسم رہ گئی اے ۔زمیندار اپنے مزارع کنیں محصول دے علاوہ ہک ٹیکس گھندا ہا ۔جیندا ناں لچھ ہا ۔ایں کنوں علاوہ بے ٹیکس وی ہن جیندے ناں کجھ ایں ان ۔
1۔۔توبرہ ۔گودے دی گھوڑی کیتے دانڑے بار کنوں چاتے ویندے ہن ۔
2۔۔دیرہ داری ۔گودے دی وساخ دا خرچہ ۔
3۔۔جھولی ۔۔پیر جھولی مریندا ہا ۔اجن وی ایندا رواج کتھائیں نہ کتھائیں موجود ہے پیا ۔ بزدار سئیں=نیانڑیں دی جھولی مارن دی ریت وی ھ سئیں
احمدانی صاحب= پچھیں تاں اے ݙاڈھی سوہݨی ریت اے واہ
بزدار سئیں=جی جی سئیں ! اے میڈے پاسے اجاں ھ سئیں . . .واڑ (کپاہ) دی چنڑائی دے دوران نیانڑیاں پہلے اوۓ تیں جھولی مار ویندن. . .
بلال بزدارسئیں=آپ اٹھویں حصے تیں پرایا رہاوے تے جوڑا (ڈانداں دی جوڑی) لچھ تیں بنہاں کوں چا ڈیوے. . . . میں ایویں سمجئے شئیت غلط دے چانس زیادہ ان
لچھ دی تعریف بالکل ٹھیک ڈسائی اے طارق اسمعیل صاحب نے
احمدانی صاحب=ایندی بابت ڈیرہ غازی خان دے گزٹیئر وچ لکھیا لاتھے جو زمیندار محصول دے علاوہ لچھ وی گھندا ہا ۔
بلال بزدارصاحب=جی جی احمدانی صاحب ایندے علاوہ گزیٹئر اچ مزارعین دیاں قسماں وئ تفصیل نال ڈسایاں گئیں جیویں منڈھی مار وغیرہ
احمدانی صاحب=جیا سرکار ۔گزٹیئر وچ ڈھیر کجھ ہے
مجاہد جتوئی سئیں[لکھو]
اے محاورہ ایں وی ہے جو کئی کئودن آپڑاں جوڑا اجرت تے ڈے تے خود تلویں درجے دی مزوری ودا کرے
مجاہدجتوئی سئیں =اے محاورہ اوں ویلھے بولیا ویندے جیرھے ویلھے کئی بے حیثیت بندہ پھوتاں مارے یعنی آپ تاں ہووے تلویں درجے دا نوکر فصل تے کہیں قسم دے خرچے دے بغیر پانڑیں شانڑیں لانونڑ تے چھوٹا موٹا کم کر تے اٹھواں حصہ گھنے . . تے ظاہر کرے جو میں کنے ڈاندیں دی جوڑی ذاتی وی ہے پئی جیرھی میں کرائے تے ڈتی کھڑاں
ل چھ حصہ اجرت بیا محاورہ ہے . . نہ لچھ نہ پاند
بلال بزدار سئیں|=جتوئی صاحب تساں سوہنڑاں لکھئے پر "لچھ " بارے ول نظر ثانی کریسو. . . لچھ ٹیکس ہا . . جڈاں راجی زمیناں ہوندیاں ہن . .رقبہ صرف تمندار یا جاگیردار دی ملکیت گنڑیا ویندا ہئی تاں اوں تمندار یا جاگیردار دی دے راج اچ جو لوک رقبہ رہاون ہا انہاں کن ٹیکس گھدا ویندا ہئ جیکوں لچھ اہدن . . جعفر لغاری اجاں تک اپنڑیاں تقریراں اچ وڈے فخر نال اہدے جو نواب جمال خان لچھ دا خاتمہ کیتا وغیرہ
جتوئی صاحب=لچھ دا ہک مطلب حصہ وی ہے
بزدارصاحب=سئیں لچھ کوں حق مالکانہ ای سمجو. . جتوئی صاحب
جتوئی صاحب=جیویں مناسب سمجھو ڈاڈھے دا ڈ ن ہر حال من
احمدانی صاحب=سئیں ملتان اتے بہاولپور دے گزٹیئر وچ لچھ دا ذکر کائینی صرف ڈیرہ غازی خان ضلعے وچ اے ٹیکس لاگو
بلال بزدار سئیں=گودے بھتار دا ڈڈھپ
احمدانی صاحب=جتھ جتھ تمنداری نظام ہا اتھ اتھ لچھ سمجو ہئی مطلب دیرہ راجنپور اچ اور ایندا تذکرہ گزیئیٹر اچ موجود اے احمدانی صاحب بجا فرمیندے پئین. .
احمدانی صاحب= سرکار جاوید آصف سئیں ۔اساکوں کھیڈاند لا تے اساڈا تماشا ڈیہدے بیٹھو
بزدار صاحب=ہا ہا ہا . . ناہ سئیں تساں صہیب علم دوستاں دی گالھ مہاڑ اچ بہوں کجھ سکھنڑ کوں ملدا پۓ سلامت رہو
جاویدآصف=سئیں میں خود تساں کنوں سکھدا بیٹھاں